Projekt naukowy 12/3/2024 : Jerzy Myszor, Helena Synowiec: Chełmski Słownik Biograficzny XIX i XX wieku 

W planowanym "Chełmskim Słowniku Biograficznym XIX i XX wieku", znajdą się życiorysy nieżyjących osób pochodzących z Chełmu lub z Chełmem związanych i  godnych upamiętnienia ze względu na zasługi i rolę, jaką odegrały w parafii oraz szerzej  - miejscowości zwanej kiedyś Chełmem Wielkim, a obecnie Chełmem Śląskim. Słownik powstający w Chełmie Śląskim  zalicza się do przedsięwzięć naukowych, z gatunku tzw. mikrohistorii. Słownik chce utrwalić w tym i następnych pokoleniach tych ludzi, którzy wywodzili się z tej miejscowości lub byli z nią związani  i zostawiali w niej  mocny ślad na różnych polach działalności  gospodarczej, społecznej, religijnej, kulturalnej, naukowej, politycznej, sportowej itp. 

Termin: do końca roku 2024.

Grant 11/3/2024 Ks. dr  Michał Kłakus: projekt badawczy: Korespondencja arcybiskupa Józefa Gawliny i O. Józefa Bocheńskiego OP w 1. 1941-1964.

Prezentowana korespondencja (arcy)biskupa Józefa Gawlina i Ojca Innocentego Bocheńskiego OP to ważny przyczynek do zrozumienia historii Kościoła nie tylko w Polsce, ale również Powszechnego bezpośrednio po zakończeniu drugiej wojny światowej. Kilka wcześniejszych listów stanową interesujące źródło informacji na temat działalności polskiego duszpasterstwa polowego w okresu drugiej wojny światowej. Współdziałanie bpa Gawliny i O. Bocheńskiego w czasie II wojny światowej, kiedy zakonnik pełnił funkcję jednego z sekretarzy biskupa polowego, przyczyniła się do zawiązania między tymi duchownymi bliskich więzi międzyludzkich. Tym samym w listach między obydwoma dostojnikami znajdujemy informacje na tematy czysto osobiste (zdrowie, kondycja psychiczna itp.), ale także wewnętrzne  przemyślenia  nie tylko o charakterze  teologicznym. Znaczna część korespondencji dotyczy prowadzonej przez nich akcji antykomunistycznej na terenie Zachodniej Europy. Autorowi udało się dotrzeć do 428 listów przechowywanych w Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii; Archiwum Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu; Archiwum Kościoła i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie; Archiwum Misji Polskiej w Szwajcarii; Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie; oraz zbiorach prywatnych ks. Korneliusza Polityckiego.

Efektem grantu będzie edycja i opracowanie korespondencji w 2024 roku w serii Źródła do Dziejów Kościoła Katolickiego na Górnym Śląsku

Grant 10/11/2023 Dr hab. Marta Tomczok: Historia środowiskowa Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 r. w świetle kazań i egodokumentów

Środowisko Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego od czasów rewolucji przemysłowej było niszczone i dewastowane na różne sposoby. Pisali o tym już pruscy historycy, pisali także zatrzymujący się w regionie przejazdem powieściopisarze: Stefan Żeromski, Artur Gruszecki, Jarosław Iwaszkiewicz czy Pola Gojawiczyńska; pisali – i to bardzo przejmująco – pisarze peerelowscy: Gustaw Morcinek, Wilhelm Szewczyk, Bolesław Lubosz, Leon Wantuła; zniszczenie środowiska widziały i rozumiały całe pokolenia artystów i pisarzy. Jednak dopiero Kościół dzięki swojej ogromnej sile oddziaływania, począwszy od lat sześćdziesiątych, zaczął wiernym zwracać uwagę na konieczność zmiany tego stanu rzeczy i sprawcze możliwości wyrażające się w przeciwstawianiu się komunistycznej chciwości środowiskowej.

Celem projektu Historia środowiskowa Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 r. w świetle kazań i egodokumentów duchowieństwa będzie odtworzenie i przeanalizowanie historii środowiskowej Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 roku w oparciu o możliwie szeroki korpus dokumentów. Podstawę stanowić będą pisma katowickich biskupów: Stanisława Adamskiego, Herberta Bednorza, Damiana Zimonia oraz Wiktora Skworca, transkrybowane i opatrzone aparatem naukowym przez Arkadiusza Wuwera w opracowaniach z lat 2017-2020, a także pisma późniejsze, opracowane i transkrybowane przez wykonawczynie projektu: dr Beatę Piechę-Schagen, dr hab. Lucynę Sadzikowską, prof. UŚ i dr hab. Martę Tomczok, prof. UŚ. W pracy wykorzystane zostaną także inne publikacje biskupów, w szczególności listy pasterskie, „okruchy myślowe” (według określenia Augusta Hlonda), rozmowy-rzeki, wywiady, autobiografie i biografie, czyli cała działalność publikacyjna duchownych. Planowane są także wywiady z Damianem Zimoniem i Wiktorem Skworcem, mające uzupełniać ich homilie i publikacje. Oprócz tego przeanalizowana zostanie działalność wybranych przedstawicieli powojennego śląskiego duchowieństwa, m.in. Józefa Gawliny, Klemensa Kosyrczyka, Józefa Smandzicha, Jerzego Myszora, Stanisława Sierli. Podstawę poszukiwań będą stanowić prace z historii Kościoła na Górnym Śląsku Jerzego Myszora. Oprócz tego przeprowadzone zostaną kwerendy w archiwach – szczególnie w Archiwum Archidiecezjalnym oraz w archiwach parafialnych, Bibliotece Śląskiej, archiwum „Gościa Niedzielnego”. Efektem pracy będzie monografia naukowa składająca się z trzech części: opracowania zagadnień historii środowiskowej (w oparciu o nurty ekoteologii i „zielonej” teologii) w odniesieniu do Kościoła katolickiego na świecie i w Europie (1); opracowania historii środowiskowej Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 roku (2); opracowania poglądów najważniejszych przedstawicieli Kościoła, których działalność homiletyczna i publikacyjna najsilniej wpłynęła na przenikanie do społeczeństwa wiedzy na temat zanieczyszczenia środowiska naturalnego (3). W aneksie zostaną umieszczone wybrane homilie, egodokumenty, wywiady, zdjęcia i materiały prasowe. 

Grant 9/10/23 dr hab. Andrzej Uciecha, prof. UŚ (Katowice)

 Fundacja Centrum Badań nad Historią Kościoła im. ks. prof. Wincentego Myszora  przyznała grant wydawniczy Andrzejowi Uciesze na przygotowanie i publikację :  „Afrahat Mędrzec Perski i synowie przymierza. Tłumaczenie: Demonstrationes I – XXIII”. Wydanie zbioru wszystkich 23 Demonstrationes w ramach serii naukowej Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova pozwoli przybliżyć polskim patrologom, historykom, teologom, kierownikom duchowości, życie i twórczość Afrahata „pierwszego świadka życia ascetycznego w cesarstwie pers­kim” III/IV w .

Grant 8/9 dr hab. Lucyna SADZIKOWSKA, prof. UŚ (UŚ Katowice) 

„Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w świetle dokumentów i relacji – geneza powstania”

 Zasadniczym celem projektu jest naukowe opracowanie zasobu źródłowego, istotnego dla historii Kościoła na Śląsku oraz dla Uniwersytetu Śląskiego, jego ochrona, upowszechnienie i włączenie do żywej tradycji kultury. Materiałową podstawą badań są dokumenty przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach i Archiwum Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz relacje (pogłębione wywiady). Planowana publikacja ma stanowić największe tego typu krytyczne opracowanie zespołu źródeł, dokumentacji, dokumentów życia społecznego i wywiadów dotyczących genezy powstania Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Projekt stawia sobie za cel przetłumaczenie z języka niemieckiego, opracowanie i opatrzenie aparatem krytycznym, historyczno-filologicznym oraz publikację zasobu źródłowego, wywiadów, a także zachowanych innych nietekstowych dokumentów. Wymiernym i udokumentowanym efektem projektu będzie publikacja naukowa zbioru dokumentów, źródeł i wywiadów oraz nietekstowych dokumentów życia społecznego wraz z ich opracowaniem edytorskim i naukowym. Projekt zakończy się seminarium dyskusyjnym, podczas którego zaprezentowane zostaną wyniki prac m.in. w formie prezentacji multimedialnej.

 Forma projektu (przewidywane efekty):

  1. Publikacja krytycznej edycji materiałów źródłowych dotyczących powstania Wydziału Teologicznego UŚ.
  2. Seminarium dyskusyjne „Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w świetle dokumentów i relacji – geneza powstania”

Grant 7/8/2021 Anna Bańczyk, Z Mikołowa do Zambii. Geneza przybycia Sióstr Boromeuszek do Zambii.

Przedmiotem projektu jest publikacja na temat początków obecności Sióstr Boromeuszek w Zambii. Praca ta stanowi studium historyczne genezy oraz pierwszych lat pobytu sióstr w Zambii - do czasu wybudowania i poświęcenia pierwszego domu przeznaczonego dla sióstr (Chilanga, 23 kwietnia 1973 r.).
• Publikacja jest pierwszym krytycznym opracowaniem materiałów znajdujących się w Archiwum Zgromadzenia. W związku z takim do nich podejściem posiada ona wartość historycznej pamięci dziełach zgromadzenia. Edycja zawiera niepublikowane dotychczas źródła, jakim są fragmenty z korespondencji pierwszych sióstr misjonarek oraz zdjęcia z tamtego czasu. Realizacja celu, jakim jest wydanie książki o początkach misji Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Zambii jest przygotowana z okazji Jubileuszu 5o-lecia tego wydarzenia, ss. boromeuszki przybyły do Zambii 27 października 1971 r.
Czas realizacji: 2021 r.

Grant 6/7/2021, Michał Konieczko, THE MEANING OF MARITAL ՙΈNΩΣΙΣ IN WIDOWHOOD IN JOHN CHRYSOSTOM'S TEXT AD VIDUAM IUNIOREM w ramach serii Studia Antiquitatis Christianae Series Nova

Książka pt. THE MEANING OF MARITAL ՙΈNΩΣΙΣ IN WIDOWHOOD IN JOHN CHRYSOSTOM TEXT AD VIDUAM IUNIOREM. Jest to praca doktorska obroniona w  Instytucie Wschodnim w Rzymie. Pracę doktorską recenzowali  prof. Gianandrea di Donna, ks. prof. Basilio Petra' oraz ks. prof. Rafał Zarzeczny. Tłumaczenie oracji (dla wersji polskiej), które pierwotnie nie było częścią pracy doktorskiej przejrzał i poprawił ks. prof. Henryk Pietras.   Planowana jest publikacja polskiego tłumaczenie dużej części ww. pracy doktorskiej wraz z autorskim tłumaczeniem Oracji do młodej wdowy Jana Chryzostoma. 

Czas realizacji: wrzesień 2021

Grant 5/06/2021 - dr  Jacek Żurek, Włodzimierz Cieński. Od Lwowa do Teheran. Wspomnienia duszpasterskie 1939-1942.

Publikacja jest integralnie związana z problematyką działalności biskupa polowego Józefa Gawliny na emigracji w latach 1939-1942. Edycja źródłowa zawiera wstęp problemowy autora, wspomnienia Włodzimierza Cieńskiego i pozostałe (bibliografia, indeksy, zdjęcia, mapy, genealogie rodziny Cieńskich i spokrewnionych).  Publikacja ma powstać w koedycji z Collegium Verum (d. Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin w Warszawie), rodzin  spokrewnione (Dzieduszyccy, Cieńscy, Mier-Jędrzejowiczowie).

Czas realizacji: 2021

 Grant 4/03/2021 - ks. dr Michał Kłakus, Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński a Kościół we Francji.
Czas realizacji: 2021-22

W latach komunizmu w Polsce kard. Stefan Wyszyński żywo interesował się sytuacją religijną we Francji. W przeciwieństwie do innych krajów kapitalistycznych jak RFN  i Austria uważał on „kraj nad Sekwaną” nie tylko przyjazny Polakom ale stanowiący przeciwwagę dla niemieckim ambicjom do regulowania powojennej rzeczywistości międzynarodowej. Ponadto w Polskim Seminarium Duchownym (zał. w 1945 r. ) a bezpośrednio zależnym od Prymasa Polski w czasie komunizmu istniała centrala zarządzająca dystrybucją darów (głównie literatury teologicznej ale również lekarstw, czy materiałów liturgicznych), które płynęły z USA (także z Francji, Szwajcarii) z przeznaczeniem dla Kościoła w Polsce. Sprawami tym, z upoważnienia kard. Wyszyńskiego zajmował się rektor seminarium ks. Antoni Banaszak. Ponadto kard. Wyszyński we współpracy między francuskimi katolikami postępowymi („prêtres ouvriers”, „Pax Christi”, « Jeunesse de l'Église », środowisko dominikanów; czasopisma: „ La Quinzaine” « Les Informations Catholiques Internationales », « La Vie catholique Illustrée » „Témoignage chrétien”) a grupą PAX którzy działali na zlecenie władz partyjno-państwowych widział zagrożenie dla jedności Kościoła w Polsce. Celem projektu jest zapoznanie czytelnika z działalnością kard. Wyszyńskiego i jego związków z Francją ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji religijnej w obu krajach. Autor zamierza przeprowadzić kwerendę w archiwach polskich (IPN, AAN, MSZ) francuskich (Centre national des archives de l'Eglise de France (CNAEF), Archives du ministère des Affaires étrangères, Archives historiques du diocèse de Paris, PMK, Seminarium w Paryżu) oraz watykańskich (ASV, Segretaria di Stato).

Zakładane cele:
Zgromadzone materiały posłużą do publikacji w l. 2021-22:
-materiałów źródłowych z komentarzem zawierających korespondencję Prymasa Polski z rektorem seminarium duchownego w Paryżu.
-serii artykułów pokazujących działalność kard. Wyszyńskiego „widzianą z Paryża” „oczami francuskich dyplomatów, przedstawicieli Kościoła we Francji) jak również stosunek kard. Wyszyńskiego do Wychodźstwa Polskiego w tym kraju.

Grant 3/04/2018 - dr hab. Katarzyna TAŁUĆ (UŚ Katowice)  Spuścizna naukowa ks. profesora Wincentego Myszora

Celem projektu jest krytyczne, z zachowaniem przepisów prawa (o tajemnicy korespondencji, ochronie dóbr osobistych), opracowanie materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora. Zastosowanie w badaniach metody badania dokumentów, elementów metody prozopograficznej pozwoli na odtworzenie drogi naukowej i zrekonstruowanie kolejnych etapów badań prowadzonych przez ks. prof. Wincentego Myszora. Przygotowując publikację, będącą krytycznym opracowaniem materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora, zostanie uwzględniony  aspekt dokumentacyjno-źródłowy, co przejawia się w realizacji następujących zadań:

  1. Przygotowanie komentarza bibliograficznego do poszczególnych dokumentów.
  2. Rekonstrukcję reguł komunikacji w ich wymiarze funkcjonalnym, której przejawem są analizowane materiały, np. korespondencja, i na tej podstawie opisanie jednego z mechanizmów budowania warsztatu naukowego ks. prof. Wincentego Myszora – patrologa.

Perspektywa funkcjonalna zakłada opis komunikacji w obrębie zagadnień:

  1. ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – kompletowanie księgozbioru (korespondencja np. z wydawnictwami, księgarniami),
  2. ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – redaktor czasopism  „Studia Antiquitatis Christianae”; „Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych”, serii wydawniczych.
  3. ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – autor prac naukowych
  4. ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – tłumacz

Pozostałe cele projektu

  1. Publikacja materiałów źródłowych zostanie zaopatrzona w zwarte wydanie bibliografii dokumentów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora.
  2. Wersja drukowana bibliografii zostanie przygotowana także w formie cyfrowej.
  3. Uzupełnieniem prac nad publikacjami wymienionymi wyżej będzie seminarium dyskusyjne poświęcone dokumentom życia osobistego traktowanym jako źródło informacji w badaniach nad życiem i twórczościom konkretnych osób ze świata nauki, kultury.

Forma projektu (przewidywane efekty):

  1. Publikacja krytycznej edycji materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora.
  2. Bibliografia dokumentów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora. Wybór (wersja drukowana i elektroniczna).
  3. Seminarium dyskusyjne "Dokumenty życia osobistego jako źródło informacji w badaniach naukowych"

 

Grant 2/ 2018 Aneta Pisz: Dokumentacja i popularyzacja "Sławnych Nieszporów" jako zjawiska kulturowego

 Cel projektu:

Przedmiotem projektu jest nagranie uroczystych nieszporów zwanymi "Sławnymi nieszporami". Integralnym komponentem projektu będzie komentarz merytoryczny zawarty w folderze opracowanym przez muzykologa. Realizacja projektu pozwoli przekazać przyszłym pokoleniom dziedzictwo kultury duchowej i świadectwo religijności wspólnoty chełmskiej. Nieszpory te od blisko 120 lat śpiewane są w kościele pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Chełmie Śląskim. Za utrwalaniem "Sławnych nieszporów" przemawia wartość historyczno - językowa tekstów pochodzących z drugiej połowy XIX wieku, ale inspirowanych "Psałterzem" Jana Kochanowskiego. Nagranie nieszporów będzie mieć znaczenie dokumentacyjne a zarazem może się przyczynić do upowszechnienia nabożeństwa w szerszych kręgach śląskiej społeczności.

 Pozostałe cele projektu:

Popularyzacja "Sławnych nieszporów" wśród etnologów, muzykologów, językoznawców oraz parafian; opracowanie naukowe i wydanie folderu dotyczącego historii tekstu, tradycji wykonania oraz zapisu nutowego "Sławnych Nieszporów "; rejestracja dźwiękowa i wydanie płyty CD "Sławnych Nieszporów"

 Forma projektu (przewidywane efekty):

Utrwalenie i zachowanie "Sławnych Nieszporów"; Przekaz pokoleniowy utworu i tekstów historycznych dotyczących "Sławnych Nieszporów”

Grant 1/2020 Digitalizacja zasobów Archiwum Archidiecezji Katowickiej (grudzień 2019-styczeń 2020)

Digitalizacja Okólników wychodzących z kurii diecezjalnej w Katowicach z lat 1945-1956, zebranych w dwóch woluminach przez ks. Józefa Kurpasa, późniejszego sufragana katowickiego