Grant 16/2/2025: Arkadiusz Wuwer - „Soli Deo honor et gloria. Przesłanie społeczno-religijne metropolity górnośląskiego Wiktora Pawła Skworca w latach 2016-2023".
Publikacja ma stanowić podsumowanie projektu badawczego, którego celem było zebranie, uporządkowanie i krytyczna edycja różnorodnych w formie tekstów autorstwa abp. Wiktora Skworca, które łączy perspektywa misji społecznej Kościoła głoszonej i realizowanej w kontekście regionalnym. Monografia ma zawierać 245 dokumentów obramowanych szkicem teologii społecznej Arcybiskupa nakreślonym przez ks. Arkadiusza Wuwera oraz posłowiem pióra prof. Wojciecha Świątkiewicza. Zamysł badawczy uzyskał pozytywną opinię ks. prof. Janusza Mariańskiego, rekomendującego wydanie książki w takim kształcie. Praca ma stanowić finalne ogniwo pięcioksięgu poświęconego dokumentacji tego nauczania, a wydawanego systematycznie w ramach ukazującej się od roku 2013 pod redakcją naukową ks. prof. Jerzego Myszora prestiżowej serii „Źródła do Dziejów Kościoła Katolickiego na Śląsku". Dotychczas ukazały się: 1. Caritas et Iustitia in re sociali. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek mężczyzn do Piekar Śląskich (1966-2016). Edycja źródeł z komentarzem [2017]; 2. Mater et Familiae Advocata. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek kobiet do Piekar Śląskich (1966-2016). Edycja źródeł z komentarzem [2017]; 3. De profundis ad Te clamamus. Świat górników w radiowych i telewizyjnych homiliach biskupów katowickich na uroczystość św. Barbary (1983-2016). Edycja źródeł z komentarzem [2017] oraz 4. Deo et Patriae. Patriotyzm w przepowiadaniu homilijnym biskupów katowickich (1989-2016) [2020]. Grant Fundacji pozwoli na wydanie zbioru o charakterze nie tylko źródłowym, dokumentacyjnym i archiwistycznym, ważnego dla historii Kościoła na Górnym Śląsku i zamykającego znaczący projekt, lecz także – jak ufają wnioskujący – zbioru stanowiącego punkt wyjścia do odnowienia myślenia w kategoriach wartości etycznych i moralnej odpowiedzialności.
Dotacja do druku. Termin: maj 2025
Grant 15/1/2025: Andrzej Szczepaniak, Gość Niedzielny” wobec systemów totalitarnych w latach 1923-1939
Autor podjął się zadania opisania stanowiska wydawanego w latach 1923–1939 przez kurię diecezjalną w Katowicach tygodnika „Gość Niedzielny” wobec przybierających na sile w okresie międzywojennym systemów totalitarnych.
W założeniu powstaje praca, w której zostanie poddane analizie stanowisko Gościa Niedzielnego wyrażone w artykułach ukazujących się w czasopiśmie wobec totalitaryzmu, głównie faszystowskiego we Włoszech.
Dotacja do druku. Termin: kwiecień 2025
Grant 14/5/2024: ks. Damian Bednarski, Misja Wysokich Komisarzy Kościelnych na Górnym Śląsku podczas powstań śląskich i plebiscytu.
Celem projektu jest ukazanie skali i charakteru zaangażowania Stolicy Apostolskiej w proces przygotowania i przeprowadzenia plebiscytu górnośląskiego z roku 1921 oraz reakcji Watykanu na zrywy powstańcze (1919-1921). Publikacja zawierać będzie krytycznie opracowaną korespondencję Wysokich Komisarzy Kościelnych dla Górnego Śląska: abp. Achillesa Rattiego (1919-192) i mons. Giovanniego Battisty Ogno Serry z kard. Pietro Gasparrim, Sekretarzem Stanu Stolicy Apostolskiej. Materiały pochodzą z dwóch zbiorów: Apostolskiego Archiwum Watykańskiego (do 2019 roku Tajne Archiwum Watykańskie), w którym zostały zdeponowane zasoby Archiwum Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie oraz Archiwum Historycznego Sekretariatu Stanu – Sekcji ds. Relacji z Państwami. Wyniki kwerendy i projektu badawczego mogą pomóc badaczom historii Kościoła na Górnym Śląsku w zrozumieniu podejścia Stolicy Apostolskiej do kwestii plebiscytu.
Termin: czerwiec 2025
Grant 13/4/2024 : Biblioteka Teologiczna Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Sfinansowanie twardej oprawy 59 tomów: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy.
Projekt naukowy 12/3/2024 : Jerzy Myszor: Chełmski Słownik Biograficzny XIX i XX wieku
W planowanym "Chełmskim Słowniku Biograficznym XIX i XX wieku", znajdą się życiorysy nieżyjących osób pochodzących z Chełmu lub z Chełmem związanych i godnych upamiętnienia ze względu na zasługi i rolę, jaką odegrały w parafii oraz szerzej - miejscowości zwanej kiedyś Chełmem Wielkim, a obecnie Chełmem Śląskim. Słownik powstający w Chełmie Śląskim zalicza się do przedsięwzięć naukowych, z gatunku tzw. mikrohistorii. Słownik chce utrwalić w tym i następnych pokoleniach tych ludzi, którzy wywodzili się z tej miejscowości lub byli z nią związani i zostawiali w niej mocny ślad na różnych polach działalności gospodarczej, społecznej, religijnej, kulturalnej, naukowej, politycznej, sportowej itp.
Termin: do końca roku 2024.
Grant 11/3/2024 Ks. dr Michał Kłakus: projekt badawczy: Korespondencja arcybiskupa Józefa Gawliny i O. Józefa Bocheńskiego OP w 1. 1941-1964.
Prezentowana korespondencja (arcy)biskupa Józefa Gawlina i Ojca Innocentego Bocheńskiego OP to ważny przyczynek do zrozumienia historii Kościoła nie tylko w Polsce, ale również Powszechnego bezpośrednio po zakończeniu drugiej wojny światowej. Kilka wcześniejszych listów stanową interesujące źródło informacji na temat działalności polskiego duszpasterstwa polowego w okresu drugiej wojny światowej. Współdziałanie bpa Gawliny i O. Bocheńskiego w czasie II wojny światowej, kiedy zakonnik pełnił funkcję jednego z sekretarzy biskupa polowego, przyczyniła się do zawiązania między tymi duchownymi bliskich więzi międzyludzkich. Tym samym w listach między obydwoma dostojnikami znajdujemy informacje na tematy czysto osobiste (zdrowie, kondycja psychiczna itp.), ale także wewnętrzne przemyślenia nie tylko o charakterze teologicznym. Znaczna część korespondencji dotyczy prowadzonej przez nich akcji antykomunistycznej na terenie Zachodniej Europy. Autorowi udało się dotrzeć do 428 listów przechowywanych w Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii; Archiwum Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu; Archiwum Kościoła i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie; Archiwum Misji Polskiej w Szwajcarii; Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie; oraz zbiorach prywatnych ks. Korneliusza Polityckiego.
Efektem grantu będzie edycja i opracowanie korespondencji w 2024 roku w serii Źródła do Dziejów Kościoła Katolickiego na Górnym Śląsku
Grant 10/11/2023 Dr hab. Marta Tomczok: Historia środowiskowa Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 r. w świetle kazań i egodokumentów
Środowisko Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego od czasów rewolucji przemysłowej było niszczone i dewastowane na różne sposoby. Pisali o tym już pruscy historycy, pisali także zatrzymujący się w regionie przejazdem powieściopisarze: Stefan Żeromski, Artur Gruszecki, Jarosław Iwaszkiewicz czy Pola Gojawiczyńska; pisali – i to bardzo przejmująco – pisarze peerelowscy: Gustaw Morcinek, Wilhelm Szewczyk, Bolesław Lubosz, Leon Wantuła; zniszczenie środowiska widziały i rozumiały całe pokolenia artystów i pisarzy. Jednak dopiero Kościół dzięki swojej ogromnej sile oddziaływania, począwszy od lat sześćdziesiątych, zaczął wiernym zwracać uwagę na konieczność zmiany tego stanu rzeczy i sprawcze możliwości wyrażające się w przeciwstawianiu się komunistycznej chciwości środowiskowej.
Celem projektu Historia środowiskowa Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 r. w świetle kazań i egodokumentów duchowieństwa będzie odtworzenie i przeanalizowanie historii środowiskowej Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 roku w oparciu o możliwie szeroki korpus dokumentów. Podstawę stanowić będą pisma katowickich biskupów: Stanisława Adamskiego, Herberta Bednorza, Damiana Zimonia oraz Wiktora Skworca, transkrybowane i opatrzone aparatem naukowym przez Arkadiusza Wuwera w opracowaniach z lat 2017-2020, a także pisma późniejsze, opracowane i transkrybowane przez wykonawczynie projektu: dr Beatę Piechę-Schagen, dr hab. Lucynę Sadzikowską, prof. UŚ i dr hab. Martę Tomczok, prof. UŚ. W pracy wykorzystane zostaną także inne publikacje biskupów, w szczególności listy pasterskie, „okruchy myślowe” (według określenia Augusta Hlonda), rozmowy-rzeki, wywiady, autobiografie i biografie, czyli cała działalność publikacyjna duchownych. Planowane są także wywiady z Damianem Zimoniem i Wiktorem Skworcem, mające uzupełniać ich homilie i publikacje. Oprócz tego przeanalizowana zostanie działalność wybranych przedstawicieli powojennego śląskiego duchowieństwa, m.in. Józefa Gawliny, Klemensa Kosyrczyka, Józefa Smandzicha, Jerzego Myszora, Stanisława Sierli. Podstawę poszukiwań będą stanowić prace z historii Kościoła na Górnym Śląsku Jerzego Myszora. Oprócz tego przeprowadzone zostaną kwerendy w archiwach – szczególnie w Archiwum Archidiecezjalnym oraz w archiwach parafialnych, Bibliotece Śląskiej, archiwum „Gościa Niedzielnego”. Efektem pracy będzie monografia naukowa składająca się z trzech części: opracowania zagadnień historii środowiskowej (w oparciu o nurty ekoteologii i „zielonej” teologii) w odniesieniu do Kościoła katolickiego na świecie i w Europie (1); opracowania historii środowiskowej Kościoła na Górnym Śląsku po 1945 roku (2); opracowania poglądów najważniejszych przedstawicieli Kościoła, których działalność homiletyczna i publikacyjna najsilniej wpłynęła na przenikanie do społeczeństwa wiedzy na temat zanieczyszczenia środowiska naturalnego (3). W aneksie zostaną umieszczone wybrane homilie, egodokumenty, wywiady, zdjęcia i materiały prasowe.
Grant 9/10/23 dr hab. Andrzej Uciecha, prof. UŚ (Katowice)
Fundacja Centrum Badań nad Historią Kościoła im. ks. prof. Wincentego Myszora przyznała grant wydawniczy Andrzejowi Uciesze na przygotowanie i publikację : „Afrahat Mędrzec Perski i synowie przymierza. Tłumaczenie: Demonstrationes I – XXIII”. Wydanie zbioru wszystkich 23 Demonstrationes w ramach serii naukowej Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova pozwoli przybliżyć polskim patrologom, historykom, teologom, kierownikom duchowości, życie i twórczość Afrahata „pierwszego świadka życia ascetycznego w cesarstwie perskim” III/IV w .
Grant 8/9 dr hab. Lucyna SADZIKOWSKA, prof. UŚ (UŚ Katowice)
„Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w świetle dokumentów i relacji – geneza powstania”
Zasadniczym celem projektu jest naukowe opracowanie zasobu źródłowego, istotnego dla historii Kościoła na Śląsku oraz dla Uniwersytetu Śląskiego, jego ochrona, upowszechnienie i włączenie do żywej tradycji kultury. Materiałową podstawą badań są dokumenty przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach i Archiwum Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz relacje (pogłębione wywiady). Planowana publikacja ma stanowić największe tego typu krytyczne opracowanie zespołu źródeł, dokumentacji, dokumentów życia społecznego i wywiadów dotyczących genezy powstania Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Projekt stawia sobie za cel przetłumaczenie z języka niemieckiego, opracowanie i opatrzenie aparatem krytycznym, historyczno-filologicznym oraz publikację zasobu źródłowego, wywiadów, a także zachowanych innych nietekstowych dokumentów. Wymiernym i udokumentowanym efektem projektu będzie publikacja naukowa zbioru dokumentów, źródeł i wywiadów oraz nietekstowych dokumentów życia społecznego wraz z ich opracowaniem edytorskim i naukowym. Projekt zakończy się seminarium dyskusyjnym, podczas którego zaprezentowane zostaną wyniki prac m.in. w formie prezentacji multimedialnej.
Forma projektu (przewidywane efekty):
- Publikacja krytycznej edycji materiałów źródłowych dotyczących powstania Wydziału Teologicznego UŚ.
- Seminarium dyskusyjne „Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w świetle dokumentów i relacji – geneza powstania”
Grant 7/8/2021 Anna Bańczyk, Z Mikołowa do Zambii. Geneza przybycia Sióstr Boromeuszek do Zambii.
Przedmiotem projektu jest publikacja na temat początków obecności Sióstr Boromeuszek w Zambii. Praca ta stanowi studium historyczne genezy oraz pierwszych lat pobytu sióstr w Zambii - do czasu wybudowania i poświęcenia pierwszego domu przeznaczonego dla sióstr (Chilanga, 23 kwietnia 1973 r.).
• Publikacja jest pierwszym krytycznym opracowaniem materiałów znajdujących się w Archiwum Zgromadzenia. W związku z takim do nich podejściem posiada ona wartość historycznej pamięci dziełach zgromadzenia. Edycja zawiera niepublikowane dotychczas źródła, jakim są fragmenty z korespondencji pierwszych sióstr misjonarek oraz zdjęcia z tamtego czasu. Realizacja celu, jakim jest wydanie książki o początkach misji Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Zambii jest przygotowana z okazji Jubileuszu 5o-lecia tego wydarzenia, ss. boromeuszki przybyły do Zambii 27 października 1971 r.
Czas realizacji: 2021 r.
Grant 6/7/2021, Michał Konieczko, THE MEANING OF MARITAL ՙΈNΩΣΙΣ IN WIDOWHOOD IN JOHN CHRYSOSTOM'S TEXT AD VIDUAM IUNIOREM w ramach serii Studia Antiquitatis Christianae Series Nova.
Książka pt. THE MEANING OF MARITAL ՙΈNΩΣΙΣ IN WIDOWHOOD IN JOHN CHRYSOSTOM TEXT AD VIDUAM IUNIOREM. Jest to praca doktorska obroniona w Instytucie Wschodnim w Rzymie. Pracę doktorską recenzowali prof. Gianandrea di Donna, ks. prof. Basilio Petra' oraz ks. prof. Rafał Zarzeczny. Tłumaczenie oracji (dla wersji polskiej), które pierwotnie nie było częścią pracy doktorskiej przejrzał i poprawił ks. prof. Henryk Pietras. Planowana jest publikacja polskiego tłumaczenie dużej części ww. pracy doktorskiej wraz z autorskim tłumaczeniem Oracji do młodej wdowy Jana Chryzostoma.
Czas realizacji: wrzesień 2021
Grant 5/06/2021 - dr Jacek Żurek, Włodzimierz Cieński. Od Lwowa do Teheran. Wspomnienia duszpasterskie 1939-1942.
Publikacja jest integralnie związana z problematyką działalności biskupa polowego Józefa Gawliny na emigracji w latach 1939-1942. Edycja źródłowa zawiera wstęp problemowy autora, wspomnienia Włodzimierza Cieńskiego i pozostałe (bibliografia, indeksy, zdjęcia, mapy, genealogie rodziny Cieńskich i spokrewnionych). Publikacja ma powstać w koedycji z Collegium Verum (d. Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin w Warszawie), rodzin spokrewnione (Dzieduszyccy, Cieńscy, Mier-Jędrzejowiczowie).
Czas realizacji: 2021
Grant 4/03/2021 - ks. dr Michał Kłakus, Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński a Kościół we Francji.
Czas realizacji: 2021-22
W latach komunizmu w Polsce kard. Stefan Wyszyński żywo interesował się sytuacją religijną we Francji. W przeciwieństwie do innych krajów kapitalistycznych jak RFN i Austria uważał on „kraj nad Sekwaną” nie tylko przyjazny Polakom ale stanowiący przeciwwagę dla niemieckim ambicjom do regulowania powojennej rzeczywistości międzynarodowej. Ponadto w Polskim Seminarium Duchownym (zał. w 1945 r. ) a bezpośrednio zależnym od Prymasa Polski w czasie komunizmu istniała centrala zarządzająca dystrybucją darów (głównie literatury teologicznej ale również lekarstw, czy materiałów liturgicznych), które płynęły z USA (także z Francji, Szwajcarii) z przeznaczeniem dla Kościoła w Polsce. Sprawami tym, z upoważnienia kard. Wyszyńskiego zajmował się rektor seminarium ks. Antoni Banaszak. Ponadto kard. Wyszyński we współpracy między francuskimi katolikami postępowymi („prêtres ouvriers”, „Pax Christi”, « Jeunesse de l'Église », środowisko dominikanów; czasopisma: „ La Quinzaine” « Les Informations Catholiques Internationales », « La Vie catholique Illustrée » „Témoignage chrétien”) a grupą PAX którzy działali na zlecenie władz partyjno-państwowych widział zagrożenie dla jedności Kościoła w Polsce. Celem projektu jest zapoznanie czytelnika z działalnością kard. Wyszyńskiego i jego związków z Francją ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji religijnej w obu krajach. Autor zamierza przeprowadzić kwerendę w archiwach polskich (IPN, AAN, MSZ) francuskich (Centre national des archives de l'Eglise de France (CNAEF), Archives du ministère des Affaires étrangères, Archives historiques du diocèse de Paris, PMK, Seminarium w Paryżu) oraz watykańskich (ASV, Segretaria di Stato).
Zakładane cele:
Zgromadzone materiały posłużą do publikacji w l. 2021-22:
-materiałów źródłowych z komentarzem zawierających korespondencję Prymasa Polski z rektorem seminarium duchownego w Paryżu.
-serii artykułów pokazujących działalność kard. Wyszyńskiego „widzianą z Paryża” „oczami francuskich dyplomatów, przedstawicieli Kościoła we Francji) jak również stosunek kard. Wyszyńskiego do Wychodźstwa Polskiego w tym kraju.
Grant 3/04/2018 - dr hab. Katarzyna TAŁUĆ (UŚ Katowice) Spuścizna naukowa ks. profesora Wincentego Myszora
Celem projektu jest krytyczne, z zachowaniem przepisów prawa (o tajemnicy korespondencji, ochronie dóbr osobistych), opracowanie materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora. Zastosowanie w badaniach metody badania dokumentów, elementów metody prozopograficznej pozwoli na odtworzenie drogi naukowej i zrekonstruowanie kolejnych etapów badań prowadzonych przez ks. prof. Wincentego Myszora. Przygotowując publikację, będącą krytycznym opracowaniem materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora, zostanie uwzględniony aspekt dokumentacyjno-źródłowy, co przejawia się w realizacji następujących zadań:
- Przygotowanie komentarza bibliograficznego do poszczególnych dokumentów.
- Rekonstrukcję reguł komunikacji w ich wymiarze funkcjonalnym, której przejawem są analizowane materiały, np. korespondencja, i na tej podstawie opisanie jednego z mechanizmów budowania warsztatu naukowego ks. prof. Wincentego Myszora – patrologa.
Perspektywa funkcjonalna zakłada opis komunikacji w obrębie zagadnień:
- ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – kompletowanie księgozbioru (korespondencja np. z wydawnictwami, księgarniami),
- ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – redaktor czasopism „Studia Antiquitatis Christianae”; „Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych”, serii wydawniczych.
- ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – autor prac naukowych
- ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor – tłumacz
Pozostałe cele projektu
- Publikacja materiałów źródłowych zostanie zaopatrzona w zwarte wydanie bibliografii dokumentów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora.
- Wersja drukowana bibliografii zostanie przygotowana także w formie cyfrowej.
- Uzupełnieniem prac nad publikacjami wymienionymi wyżej będzie seminarium dyskusyjne poświęcone dokumentom życia osobistego traktowanym jako źródło informacji w badaniach nad życiem i twórczościom konkretnych osób ze świata nauki, kultury.
Forma projektu (przewidywane efekty):
- Publikacja krytycznej edycji materiałów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora.
- Bibliografia dokumentów źródłowych do biografii naukowej ks. prof. Wincentego Myszora. Wybór (wersja drukowana i elektroniczna).
- Seminarium dyskusyjne "Dokumenty życia osobistego jako źródło informacji w badaniach naukowych"
Grant 2/ 2018 Aneta Pisz: Dokumentacja i popularyzacja "Sławnych Nieszporów" jako zjawiska kulturowego
Cel projektu:
Przedmiotem projektu jest nagranie uroczystych nieszporów zwanymi "Sławnymi nieszporami". Integralnym komponentem projektu będzie komentarz merytoryczny zawarty w folderze opracowanym przez muzykologa. Realizacja projektu pozwoli przekazać przyszłym pokoleniom dziedzictwo kultury duchowej i świadectwo religijności wspólnoty chełmskiej. Nieszpory te od blisko 120 lat śpiewane są w kościele pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Chełmie Śląskim. Za utrwalaniem "Sławnych nieszporów" przemawia wartość historyczno - językowa tekstów pochodzących z drugiej połowy XIX wieku, ale inspirowanych "Psałterzem" Jana Kochanowskiego. Nagranie nieszporów będzie mieć znaczenie dokumentacyjne a zarazem może się przyczynić do upowszechnienia nabożeństwa w szerszych kręgach śląskiej społeczności.
Pozostałe cele projektu:
Popularyzacja "Sławnych nieszporów" wśród etnologów, muzykologów, językoznawców oraz parafian; opracowanie naukowe i wydanie folderu dotyczącego historii tekstu, tradycji wykonania oraz zapisu nutowego "Sławnych Nieszporów "; rejestracja dźwiękowa i wydanie płyty CD "Sławnych Nieszporów"
Forma projektu (przewidywane efekty):
Utrwalenie i zachowanie "Sławnych Nieszporów"; Przekaz pokoleniowy utworu i tekstów historycznych dotyczących "Sławnych Nieszporów”
Grant 1/2020 Digitalizacja zasobów Archiwum Archidiecezji Katowickiej (grudzień 2019-styczeń 2020)
Digitalizacja Okólników wychodzących z kurii diecezjalnej w Katowicach z lat 1945-1956, zebranych w dwóch woluminach przez ks. Józefa Kurpasa, późniejszego sufragana katowickiego