Wiara i Niedpodległość. Religijne i patriotyczne tradycyjne terenów diecezji sosnowieckiej (XIX- XX wiek), pod red. A. Dziuroka i M. Trąby, Katowice-Sosnowiec-Warszawa 2019, [wyd.] IPN, Diecezja Sosnowiecka

W ostatnim kwartale 2019 roku, dzięki współpracy Instytutu Pamięci Narodowej i Diecezji Sosnowieckiej, ukazała się publikacja pod redakcją Adama Dziuroka i ks. Mariusza Trąby pt. „Wiara i Niepodległość. Religijne i patriotyczne tradycje terenów diecezji sosnowieckiej (XIX-XX wiek)”. Książka opatrzona słowem wstępnym biskupa Kaszaka podzielona została na pięć rozdziałów poświęconych następującym po sobie okresom historycznym, począwszy od okresu zaborów i niewoli do 1918 roku, przez czas II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, aż po 1989 rok. Jest ona wieńczeniem diecezjalnych obchodów 100-lecia niepodległości 2018 roku.

Publikację otwiera artykuł, w którym Mariusz Trąba zaprezentował stan badań nad dziejami życia religijnego diecezji sosnowieckiej. Autor nie ograniczył się tylko do historii Kościoła oraz dziejów duchowieństwa, ale również przedstawił stosunki państwo-Kościół, miejsca pamięci, architekturę i sztukę sakralną oraz inne wyznania (również judaizmu). Zasięg terytorialny obejmuje nie tylko obszar Zagłębia Dąbrowskiej, ale również Jaworzno, ziemię olkuską, wolbromską a nawet tereny diecezji częstochowskiej.

W zamieszczonych artykułach podjęto kwestie działalności mieszkańców Olkusza i Jaworzna, historii i działalności sióstr karmelitanek z Sosnowca, działalności patriotyczno-wychowawczej duchowieństwa katolickiego, zaangażowaniu harcerzy w obronę Polski w 1920 r., postawie władz komunistycznych wobec Kościoła czy osobom biskupa Kubiny, Bronisława Knothe lub Leona Korusiewicza. Przedstawiono również historię bohaterów dwóch powstań, ruchu sokolskiego w Jaworznie, dzieje duszpasterstw: akademickiego i ludzi pracy.

Publikacja jest udaną próbą przedstawienia dziejów społeczności obecnej diecezji sosnowieckiej na przestrzeni blisko 200 lat.