Adam Dziurok, Jerzy Myszor, Prymas Stefan Wyszyński a Górny Śląsk – kontakty, wizyty, wystąpienia, Warszawa-Katowice 2020. wyd. IPN, WueM.

Relacje Wyszyński - diecezja katowicka były najbardziej intensywne w kilku okresach: wysiedlenia biskupów śląskich i procesie instalacji wikariusza kapitulnego (1952-1953), w okresie odwilży październikowej oraz w momencie zakłócenia peregrynacji kopii obrazu MB Częstochowskiej (1967 r.).  Śląsk Czarny, jak prymas określał górnośląski okręg przemysłowy, odwiedził w sumie osiem razy, pozostawiając po sobie kazania, przemówienia i wypowiedzi. Stanowią one do dziś cenne przesłanie, które wymaga dogłębnego studiowania i refleksji.

Publikacja składa się z dwóch części; w pierwszej zostały omówione w układzie chronologicznym kontakty, wizyty, wystąpienia kard. Wyszyńskiego na Górnym Śląsku; w drugiej części zamieszczono dokumenty źródłowe związane z pobytem kard. S. Wyszyńskiego na Śląsku. Publikacja wpisuje się w planowaną uroczystość beatyfikacji kard. S. Wyszyńskiego.

Zakup książki

Omówienie:

Andrzej Grajewski, Ze śląskiej perspektywy, Gość Niedzielny 20/6/2020

Wśród licznych pozycji o kard. Stefanie Wyszyńskim wydawnictwo o związkach prymasa z Górnym Śląskiem jest czymś wyjątkowym i oryginalnym.

Książka ukazuje aktywność kard. Wyszyńskiego w kontekście jego relacji z Kościołem lokalnym na Górnym Śląsku w latach 1949–1951. W tym okresie diecezją kierowali biskupi Stanisław Adamski i Herbert Bednorz. Tych kontaktów było sporo. Składały się na nie m.in. wizyty prymasa w sanktuarium piekarskim, i wygłoszone tam kazania, kontakty osobiste lub listowne z biskupami śląskimi, odniesienia do kwestii górnośląskich w wypowiedziach czy pismach prymasa oraz relacje i komentarze na temat stosunku duchowieństwa i wiernych z Górnego Śląska do jego osoby.

Układ książki jest chronologiczny i wymownie pokazuje różne uwarunkowania tych kontaktów. Rozdział pierwszy, poświęcony czasom stalinowskim, zatytułowany został „Wspólnota losów w okresie stalinizmu” (1949–1956), kolejny nosi tytuł „Ożywione kontakty” (1956–1970), a ostatni, „Na odległość”, obejmuje lata 1971–1981. Objętościowo jest najszczuplejszy, za to zawiera, być może, najważniejsze dokumenty. Pokazuje, że prymas i bp Bednorz byli silnymi osobowościami. Różniąc się w ocenie bieżących wydarzeń, potrafili zachować jedność w sprawach zasadniczych.

Większość dokumentów publikowana jest po raz pierwszy, m.in. bardzo ważna korespondencja na temat problemów społecznych z 1977 r. i 1978 r. Od połowy dekady gierkowskiej bp Bednorz coraz ostrzej protestował przeciwko zmianom odbierającym górnikom prawo do świętowania niedzieli. Prymas patrzył na to z perspektywy ogólnopolskiej, nieco inaczej rozkładając akcenty krytyki systemu. Ich racje ścierają się w tej korespondencji. Dokumenty uzupełniają „Pro memoria” Prymasa oraz zapiski z dzienników bp. Bednorza. Całość poprzedza wstęp abp. Wiktora Skworca, który jako bliski współpracownik bp. Bednorza był świadkiem wielu opisywanych wydarzeń.