Jacek Żurek, Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949–1956, Katowice–Warszawa 2018, ss. 450, wyd. II, uzupełnione, WueM (Fundacja Centrum Badań nad Historią Kościoła)

Autor przedstawia genezę i funkcjonowanie całego ruchu – fenomenu w skali polskiej, choć – jak sam pisze – wzorowanego na tradycji europejskiej sięgającej czasów rewolucji francuskiej końca XVIII wieku. (...) W następnych rozdziałach Autor przenosi nas do województwa katowickiego (co nie oznacza, że tylko do diecezji katowickiej), cały czas pamiętając jednak o ogólnopolskim kontekście zdarzeń lokalnych.

Najważniejszy bodaj problem, towarzyszący stale czytelnikowi, to analiza relacji panujących między władzą państwową, formacją „patriotów” oraz Episkopatem Polski, czy też lokalnym biskupem (z recenzji dr hab. Jana Żaryna, prof. UKSW, 2006). Sam problem, by odnieść się chociażby do badań J. Żaryna czy A. Grajewskiego został, o czym trudno nie przypomnieć, wstępnie opisany, niemniej jednak historia genezy, funkcjonowania, tudzież kres Okręgowej Komisji Księży w województwie katowickim (przejściowo stalinogrodzkim) zasługuje na odrębne opracowanie. Autor zadeklarował przy tym, iż miast „szczegółowego badania instytucji, jakie utworzyli »księża patrioci« w okresie stalinowskim (komisje księży przy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, a także wszystkie organizacje pochodne i pokrewne)” zamierza skupić się „na badaniu problemów, jakie wiązały się z funkcjonowaniem całego ruchu, a także na kierunkach jego działania”, co wydaje się zamysłem poznawczo znacznie ciekawszym, aniżeli poprzestanie na prostej próbie odtworzenia organizacyjnych schematów i związanych z nimi poczynań (z recenzji prof. dr hab. Włodzimierza Suleji, 2006)

Wydanie II zostało wzbogacone edycją materiałów źródłowych.